Szkoła Podstawowa im. St. Żeromskiego w Nieledwi

Stefan Żeromski , pseudonimy Maurycy Zych, Józef Katerla i Stefan Iksmoreż.

Urodził się 14 października 1864 roku w Strawczynie koło Kielc pod ówczesnym zaborem rosyjskim (zmarł w Warszawie 20 listopada 1925), prozaik, dramatopisarz, publicysta.

Pochodził z rodziny szlacheckiej. Lata szkolne (1876-1887) spędził w Kielcach, a studia w Instytucie Weterynaryjnym w Warszawie, które niestety przerwał z braku środków do życia. Następnie pracował jako guwerner w dworach szlacheckich, m.in. w Nałęczowie.

Chory na gruźlicę, wyjechał w 1892 roku do Szwajcarii, gdzie pełnił funkcję zastępcy bibliotekarza Polskiego Muzeum Narodowego w Rapperswilu.

To doświadczenie pozwoliło mu tak naturalistycznie opisywać szwajcarskie krajobrazy w opowiadaniu "O żołnierzu tułaczu". Po powrocie ze Szwajcarii pracował w Bibliotece Ordynacji Zamoyskich w Warszawie.

Zmuszony do opuszczenia zaboru rosyjskiego, przeniósł się do Galicji,

a w 1909 wyjechał do Paryża, od 1913 w Zakopanem.

W roku 1918 organizator polskiej władzy państwowej na Podhalu, prezydent tzw. Republiki Zakopiańskiej. Od 1919 roku przebywa w Warszawie. Inicjator projektu Akademii Literatury,

•  współzałożyciel i prezes (1920) Związku Zawodowego Literatów Polskich,
• założyciel Straży Piśmiennictwa Polskiego i polskiego PEN-Clubu (1924).

Przyczynił się do powstania Towarzystwa Przyjaciół Pomorza (1920), uczestniczył w akcji plebiscytowej na Mazurach. W dowód uznania dla zasług otrzymał mieszkanie na Zamku Królewskim w Warszawie. W 1924 roku kandydował do Nagrody Nobla, ale jej nie otrzymał, głównie z powodu kampanii niemieckiej po opublikowaniu tomu Wiatr od morza (1922).
 

- Zbiory prozy: Opowiadania opublikowane pod pseudonimem Maurycy Zych (1895, m.in. Doktor Piotr, Siłaczka) oraz Rozdziobią nas kruki, wrony... (1895) nawiązujące do powstania styczniowego;
- Utwory powieściowe (1898, dłuższe opowiadania, np. O żołnierzu tułaczu, Promień);
- Powieści społeczno-obyczajowe: Syzyfowe prace (1897), Ludzie bezdomni (tom 1-2, 1899, z datą 1900);
- Napisana w 1904 roku wielka powieść historyczna z okresu wojen napoleońskich Popioły ustaliła ostatecznie reputacje Żeromskiego (tom 1-4, 1904) oraz "klechda" z czasów powstania styczniowego Wierna rzeka (1912);
- Podejmując tematykę historyczną, Żeromski nawiązywał do problemów współczesności, np. w utworach: Powieść o Udałym Walgierzu (Chimera 1905), Sen o szpadzie (1905), Echa leśne (1905), Nagi bruk (1906), Nokturn (1907), Słowo o bandosie (1908), Duma o hetmanie (1908), a także w tragedii Sułkowski (1910);
- Tematykę współczesną podjął w powieściach: Dzieje grzechu (tom 1-2, 1908), Uroda życia (1912), Przedwiośnie (1924, z datą 1925), w trylogii Walka z szatanem (1916-1919) oraz dramatach: Róża  (1909), Turoń (1923), Uciekła mi przepióreczka (1924).

- Poematy prozą: Wisła (1918), Międzymorze (1923), Puszcza jodłowa (1925).
- Proza publicystyczna m.in.: Początek świata pracy (1919), Snobizm i postęp (1923);

- Według utworów Żeromskiego zrealizowano także Filmy:

Dzieje grzechu, Uroda życia, Wierna rzeka, Przedwiośnie, Ponad śnieg i Wiatr od morza.
 

W 80 rocznicę śmierci pisarza (20 listopada 1925 r.) w Nałęczowie odbyła się premiera filmu pt.

"Stefana Żeromskiego dusza rozdarta" autorstwa Lucyny Smolińskiej i Mieczysława Sroki.